Nguyễn Kiều Liên tốt nghiệp Đại học Adelaide (Australia) loại giỏi, giành học bổng Bill Gates tại Cambridge và bảo vệ thành công luận án tiến sĩ tại đó, trở thành nữ tiến sĩ trẻ nhất Việt Nam hiện nay.

Đây là người Việt Nam đầu tiên được vinh danh trong giải thưởng TechWomen100. Ảnh: Internet

Từ năm 2019, TS Linh đã trở thành một thành viên quan trọng của Viện Nha khoa Eastman, Đại học College London (UCL) với vai trò giảng viên ngành Vật liệu sinh học. Với một phạm vi nghiên cứu rộng lớn, từ vật liệu sinh học cho tái tạo mô, hệ thống phân phối thuốc đến polymer phản ứng nhiệt, Tiến sĩ Linh đã có những đóng góp đáng kể vào lĩnh vực khoa học vật liệu. Các dự án của chị tập trung vào việc phát triển các công nghệ mới để tái tạo xương và da, mở ra những triển vọng mới cho ngành y học. Song song với công việc nghiên cứu, cô còn tích cực tham gia vào các hoạt động giảng dạy và cộng đồng, đóng góp vào việc đào tạo thế hệ các nhà khoa học trẻ. Từ năm 2021-2023, cô đóng vai trò cố vấn và lãnh đạo cộng đồng, chủ tịch Viện Hàn lâm trẻ Việt Nam (Vietnam Young Academy).

Không chỉ là một nhà nghiên cứu tài năng, đây còn là một doanh nhân đầy nhiệt huyết. Cô là nhà sáng lập của SmileScaff, một công ty khởi nghiệp tập trung vào việc phát triển và thương mại hóa các công nghệ vật liệu sinh học tiên tiến. Với sứ mệnh tăng tốc quá trình chữa lành vết thương và tái tạo mô, SmileScaff đã kết hợp thành công các nghiên cứu khoa học với các ứng dụng thực tế trong lĩnh vực y tế, hứa hẹn mang đến những đột phá mới cho ngành công nghệ sinh học.

Nữ Tiến sĩ đầu tiên của Việt Nam, xuất thân trong gia đình danh giá

Bà Hoàng Thị Nga sinh năm 1903, trong một gia đình gia thế ở làng Đông Ngạc, tổng Minh Cảo, huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức, tỉnh Cầu Đơ (nay là phường Đông Ngạc, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Tiên tổ bà là ông Hoàng Nguyễn Thự, đỗ Tiến sĩ đệ tam giáp khoa Đinh Mùi (1787). Thân phụ bà là ông Hoàng Huân Trung, Cử nhân Khoa Quý Mão (1903), sau làm đến Tri phủ Phú Thọ, trí sĩ với hàm Tổng đốc, Hội trưởng Hội Khai trí Tiến đức, dân gian gọi là Cụ Thượng Hoàng.

Anh em của bà cũng có nhiều người là người tri thức, chẳng hạn như ông Hoàng Cơ Nghị, cử nhân khoa Vật Lý học, giáo sư Trường trung học Bảo hộ.

Chân dung bà Hoàng Thị Nga - Tiến sĩ đầu tiên của Việt Nam.

Thuở nhỏ, bà Nga học tại trường nữ sinh tiểu học Pháp-Việt Ecole Brieux (địa chỉ cũ ở số 51 và 53 phố Jules Ferry, còn gọi là phố Hàng Trống, sau chuyển về số 29 phố Takou, còn gọi là phố Hàng Cót, nay là trường THCS Thanh Quan) tại Hà Nội. Sau đó bà học tại trường Sư phạm nữ sinh người Việt (École Normale des Institutrices annamites, nay là trường THCS Trưng Vương) ở phố Hàng Bài (tên chính thức là Đại lộ Đồng Khánh).

Sau khi tốt nghiệp trường Sư phạm, bà dạy học ở Đáp Cầu (Bắc Ninh) một thời gian. Sau đó, bà theo học tại trường Cao đẳng Sư phạm (École Supérieure de Pédagogie). Tháng 8/1928, bà theo học tại khoa Khoa học (Faculté des sciences) thuộc Đại học Paris (nay là Đại học Sorbonne). Năm 1931, bà lấy được bằng Cử nhân.

Ngày 19/3/1935, bà bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ Khoa học vật lý (Docteur ès sciences physiques) với nhan đề "Tính chất quang điện của các chất hữu cơ" (Propriétés photovoltaïques des substances organiques). Bà cũng trở thành người phụ nữ Việt Nam đầu tiên đạt được học vị Tiến sĩ khoa học.

Trang bìa luận án Tiến sĩ của bà Hoàng Thị Nga.

Ngày 1/7/1935, tờ Tạp chí Khoa học số 97 ra một bài viết về bà Nga với tựa đề: "Thật là vẻ vang cho đàn bà nước Nam: Cô Hoàng Thị Nga mới đỗ tiến sỹ về khoa vật lý học". Nói về bài luận của bà Nga, tờ báo này viết: "Hội đồng, sau khi nghe bài luận thuyết của cô, đồng thanh ngợi khen cô và nhận cho cô được lấy bằng tiến sĩ vào ưu hạng.

Cô lại còn được khen về phương diện sư phạm nữa. Công chúng đến xem kỳ thi ấy đều tâm phục cái tài khoa học của một cô gái Việt Nam. Cô Hoàng Thị Nga lấy được bằng tiến sỹ khoa học trước nhất ở nước Nam này, thật cô đã làm vẻ vang cho nhà, cho nước, nhất là cho phái nữ lưu, cho các trường cô tòng học, cho các giáo sư đã luyện tập cho cô được thành tài, như ông Petelot, Bernard".

Bài báo về bà Hoàng Thị Nga trên tờ Tạp chí Khoa học số 97 ngày 1/7/1935.

Cách đây nhiều năm, trên tạp chí Xây dựng Đảng, GS Hoàng Xuân Sính (chủ tịch hội đồng quản trị Trường ĐH Thăng Long) cũng đã nhắc đến TS Hoàng Thị Nga. Ông cho biết: "Người phụ nữ đầu tiên đỗ tiến sĩ tây học là bà Hoàng Thị Nga, tiến sĩ Vật lý - một ngành học khó với phụ nữ. Bà được Toàn quyền Pháp Đờ-cu, đại diện chính quyền Pháp ở Đông Dương tiếp lúc mới từ Pháp về sau khi đỗ tiến sĩ.

Hồi đó nam giới người nào được tiếp xúc với Hoàng Thị Nga đều lấy làm vinh hạnh và cũng phải chuẩn bị trước lời ăn, tiếng nói để không hở ra những câu kém tri thức làm hổ thẹn đấng mày râu! Ngoài một số ít ỏi phụ nữ có bằng cấp ra, ta còn có một số những nữ văn sĩ và thi sĩ được biết trong văn học. Trí thức nữ thời đó cũng chỉ có vậy, không nhiều hơn thời phong kiến là bao".

Theo một số nguồn tài liệu, bà Hoàng Thị Nga từng là Hiệu trưởng đầu tiên của trường Đại học Khoa học (một số nguồn là trường Cao đẳng Khoa học). Bà giữ chức vụ trong một thời gian ngắn, sau đó quay về Pháp sinh sống. Tuy nhiên, không rõ vì lý do nào mà tên tuổi TS Hoàng Thị Nga mất hút hoàn toàn trong lịch sử giáo dục ĐH Việt Nam.

Vượt qua cuộc cạnh tranh khốc liệt với hàng nghìn ứng viên, Tiến sĩ Nguyễn Thụy Bá Linh, 44 tuổi, giảng viên tại Đại học College London (UCL) đã trở thành niềm tự hào của Việt Nam khi vinh dự góp mặt trong danh sách 100 phụ nữ có ảnh hưởng nhất trong lĩnh vực công nghệ tại Vương quốc Anh năm 2024. Giải thưởng TechWomen100 đã ghi nhận những đóng góp xuất sắc của bà Linh trong nghiên cứu và ứng dụng công nghệ, đồng thời khẳng định vị thế của nữ nhà khoa học Việt Nam trên trường quốc tế.

"Tôi mong muốn trở thành nguồn cảm hứng cho thế hệ tài năng công nghệ Việt Nam và toàn cầu, cho thấy những giới hạn có thể bị phá vỡ, các thành tựu có thể đạt được thông qua đam mê và cống hiến" - Tiến sĩ Bá Linh chia sẻ sau khi nhận được giải thưởng.

Chân dung nữ Tiến sĩ người Việt Bá Linh (người áo xanh). Ảnh: Internet

Tiến sĩ Linh cho biết cô sẽ tập trung vào việc đẩy mạnh nghiên cứu công nghệ sinh học và kỹ thuật mô, nhằm mang lại những giải pháp đổi mới sáng tạo cho cuộc sống. Nữ Tiến sĩ người Việt được vinh danh giải TechWomen100 mong muốn hợp tác với các nhà nghiên cứu hàng đầu, các tổ chức và doanh nghiệp để cùng nhau xây dựng một cộng đồng khoa học mạnh mẽ. Đồng thời, cô cũng rất quan tâm đến việc đào tạo và bồi dưỡng thế hệ trẻ, đặc biệt là các nữ nhà khoa học để họ có thể tiếp nối và phát triển những nghiên cứu này. Tiến sĩ Linh tin rằng với sự hợp tác và nỗ lực của tất cả mọi người, chúng ta sẽ xây dựng được một tương lai tươi sáng hơn.

Tốt nghiệp chuyên ngành Hóa học tại Đại học Khoa học Tự nhiên TP. HCM năm 2003, Tiến sĩ Bá Linh đã không ngừng theo đuổi đam mê nghiên cứu. Sau khi hoàn thành chương trình tiến sĩ tại Đại học Soonchunhyang, Hàn Quốc với những nghiên cứu tập trung vào lĩnh vực y học tái tạo đầy triển vọng, chị đã gia nhập Viện Kỹ thuật Y sinh, Đại học Oxford. Tại đây, cô đã có những đóng góp nổi bật trong lĩnh vực kỹ thuật y sinh và tái tạo mô. Đặc biệt, công trình nghiên cứu về hạt polycaprolactone để thu hoạch tế bào gốc đã mang lại thành công vang dội khi được cấp bằng sáng chế và thương mại hóa thành công. Thành quả này đã giúp chị vinh dự nhận giải thưởng Nghiên cứu viên sau Tiến sĩ xuất sắc của Khoa năm 2017.